Baş ve boyun kanserleri

Baş ve boyun kanserleri sık görülen ilk 10 kanser türü içerisinde yer alır. Tüm kanserlerin yaklaşık %10 kadarını oluştururlar. Baş ve boyun bölgesinden kaynaklanan kanserler topluca bu isimle anılır. Bu nedenle çok heterojen tümörlerdir. Kaynaklandığı yere göre cinsi, evrelemeleri ve tedavi yaklaşımı değişiklik gösterir. Tükrük bezi kanserleri dışındaki tümörler genellikle skuamöz hücreli kanserlerdir. En sık larinks (gırtlak) olmak üzere ağız boşluğu, tonsiller (bademcikler), dudaklar, dil, ağız tabanı, nazofarinks (geniz), sinüsler, yemek borusunun üst kısmı (farinks ve hipofarinks) ve tükrük bezi kaynaklı olabilir. Görünür yerde olduğu için genellikle erken teşhis edilebilen ve buna bağlı olarak tedavi başarı oranı yüksek kanser türleri arasında yer almaktadır.

Ülkemizde sigara ve tütün kullanımına bağlı olarak genellikle erkeklerde 5 kat daha fazla görülür. Yılda yaklaşık 7000 hasta olması beklenmektedir. İleri yaşlarda daha sıktır. Ortalama görülme yaşı 63 yaştır.

Baş boyun kanseri risk faktörleri

Sigara ve tütün kullanımı en önemli risk faktörüdür. Özellikle alkol ile birlikte risk katlanmaktadır. Özellikle ağız boşluğu, orofarinks, hipofarinks ve larinks kanserleri olmak üzere baş-boyun kanserlerinin en önemli nedenleridir.

Baş-boyun kanserleri oluşumunda sigaradan sonra en önemli faktör HPV (human papilloma virüsü) kontaminasyonudur. Özellikle oral kavite ve orofarinks kanseri HPV’ye bağlı daha sıklıkla görülmektedir. Bozuk ağız hijyeni, kötü beslenme, radyasyon maruziyeti ve EBV(Ebstein-Barr virüs) enfeksiyonları diğer etkenler arasındadır.

Baş boyun kanseri belirtileri

En sık belirti ağrılı veya ağrısız şişlik ve kitle fark edilmesidir. Ağız içinde, dilde veya dudakta iyileşmeyen yaralar kanser belirtisi olabilir. Ses kısıklığı veya çatallanma larinks kanserinde görülür

Konuşma, çiğnemede ve yutmada güçlük, boğazda takılma hissi olabilir. Burun tıkanıklığı, burun kanaması veya tükrükte kan olması diğer belirtiler arasında sayılabilir. Kulak ağrıları, kulak çınlaması veya tek taraflı duyma kaybı kulak bölgesine yerleşik tümörlerde görülebilir.

Baş boyun kanseri teşhisi

İyi bir fizik kulak burun boğaz muayenesi yapılmalıdır. Gerekirse endoskopik mueyene yöntemi de kullanılarak ağız içi, burun boşluğu, larinks, kulak, boyun ve tükürük bezlerinin ayrıntılı muayenesi gereklidir. Görülen şüpheli kitle ve oluşumlardan biyopsi ile parça alınır ve patolojik olarak incelenir.

Görüntüleme yöntemlerinden bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans (MR) ve PET-BT gibi tetkikler kullanılabilir.

Baş boyun kanseri tedavisi

Nazofarinks hariç diğer kanserlerde en önemli tedavi cerrahidir. Ancak cerrahinin morbiditesinin yüksek olması ve ameliyat sonrası deformitelerin sık olması nedeniyle organ koruyucu radyoterapi giderek daha sıklıkla uygulanmaktadır.

Kemoterapi radyoterapi ile eşzamanlı olarak verilebilir. Bazı durumlarda indüksiyon kemoterapisi verilen yöntemde önce kemoterapi ile tümör küçüldükten sonra cerrahi veya radyoterapi yapılması gerekli olabilir. Her hastanın tedavisi farklılık göstermekte olup, tedavi kararı multidisipliner bir ekip tarafından verilmelidir. Tedavi kararı alınırken tümörün yerleşim yeri, evresi, tedavilerin olası yan etki ve komplikasyonları, hastanın yaşı ve diğer sağlık sorunları gibi birden fazla etken göz önünde bulundurulmalıdır.

Baş ve boyun kanserleri ile ilgili yaptığım çalışmalar

Ozturk B, Buyukberber S, Akmansu M, Coskun U, Yamac D, Uner A, Yaman E, Yildiz R, Kaya AO, Bora H, Unsal D, Pak Y, Benekli M. The results of three different treatment modalities in patients with locally advanced nasopharyngeal carcinoma. Medical Oncology 2008;25:269-273.

Ozturk B, Coskun U, Sancak B, Yaman E, Buyukberber S, Benekli M. Elevated serum levels of M30 and M65 in patients with locally advanced head and neck tumors. International Immunopharmacology 2009;9:645-648.

Ozturk B, Coskun U, Yaman E, Kaya AO, Yildiz R, Benekli M, Buyukberber S. The risk factors, premalignant lesions and chemoprevention oral cavity cancers. International Journal of Hematology and Oncology 2009;19:117-126.

Demirci U, Coskun U, Akdemir UO, Benekli M, Kapucu O, Ozkan S, Cakir T,Baykara M, Buyukberber S. The nodal standard uptake value (SUV) as a prognostic factor in head and neck squamous cell cancer. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention 2011;12(7):1817-1820.

Baykara M, Buyukberber S, Ozturk B, Coskun U, Unsal DK, Demirci U, Dane F,Kaplan MA, Bora H, Benekli M. Efficacy and safety of concomitant chemoradiotherapy with cisplatin and docetaxel in patients with locally advanced squamous cell head and neck cancers. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention 2013;14(4):2557-2561.

Cetin B, Atasever T, Akdemir UO, Senturk S, Tufan G, Turan N, Buyukberber S,Coskun U, Benekli M. The role of positron emission tomography with 18F-fluorodeoxyglucose in nodal staging of clinical and radiological N0 head and neck cancers. European Archives of Otorhinolaryngology 2013;270(8):2307-13.

Baykara M, Buyukberber S, Ozturk B, Coskun U, Kaplan MA, Unsal DK, Dane F,Demirci U, Bora H, Benekli M. Anatolian Society of Medical Oncology. Efficacy and safety of concurrent chemoradiotherapy with cisplatin and docetaxel in patients with locally advanced nasopharyngeal cancers. Tumori 2013;99(4):469-73.

Gumusay O, Ozet A, Baykara M, Cetin B, Coskun U, Buyukberber S, Uner A, Yildiz R, Benekli M. Second primary tumors in patients with head and neck cancer: A retrospective study from single center. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences 2014;34:262-266.

Gumusay O, Yilmaz G, Aydil U, Ozet A, Tufan G, Erdem O, Kizil Y, Benekli M. Small cell neuroendocrine carcinoma of the posterior tongue. Journal of Cancer Research and Therapy 2015;11:651.

Gumusay O, Ozet A, Buyukberber S, Baykara M, Coskun U, Cetin B, Uner A, Aydil U, Benekli M. Factors predicting the development of distant metastases in patients with head and neck squamous cell carcinoma: A retrospective study from a single centre. Journal of BUON 2015 Mar-Apr;20(2):521-6.